Patroni roku 2021 – mistrzowie słowa i Konstytucja 3 Maja
Krzysztof Kamil Baczyński - polski poeta czasu wojny.
Urodził się 22 stycznia 1921 w Warszawie, zginął 4 sierpnia 1944 roku w Warszawie.
Poeta od 1933 r. uczęszczał do Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego, gdzie w maju 1939 r. otrzymał świadectwo dojrzałości. W jego klasie uczyli się późniejsi żołnierze warszawskich Grup Szturmowych: Tadeusz "Zośka" Zawadzki i Jan "Rudy" Bytnar. Wybuch wojny uniemożliwił Baczyńskiemu podjęcie studiów w Akademii Sztuk Pięknych. Zachowało się kilkaset jego rysunków i grafik, np. kolekcja rysunków z psem, studium kocich łebków. Od jesieni 1942 r. do lata 1943 r. studiował polonistykę na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim.
Brał udział w Powstaniu Warszawskim jako żołnierz batalionu „Parasol”. 23-letni poeta poległ w Pałacu Blanka na pl. Teatralnym 4 sierpnia około godziny 16. Trafił go niemiecki snajper strzelający z gmachu Teatru Wielkiego.
1 września zginęła jego 22-letnia żona - Barbara. Została ugodzona odłamkiem, który trafił w szybę, a niewielki odprysk szkła zranił jej głowę. Zmarła na skutek odniesionych ran. Krążyła, potwierdzona przez matkę pogłoska, że Basia zginęła spodziewając się dziecka. Umierając podobno ściskała w ręku tomik wierszy męża i dyplom podchorążówki. Krzysztof Kamil Baczyński jest autorem takich wierszy jak „Elegia o chłopcu polskim”, „Z głową na karabinie”, „Deszcze”, „Ty jesteś moje imię”, „Pokolenie”.
Jego wiersze były śpiewane m.in. przez Ewę Demarczyk, Michała Bajora i Grzegorza Turnaua.
Stanisław Lem - polski pisarz gatunku fantastyki naukowej.
Urodził się we wrześniu 1921 r. we Lwowie, zmarł 27 marca 2006 r. w Krakowie.
Ukończył medycynę, ale nigdy nie podjął pracy jako lekarz.
Jego twórczość porusza tematy takie jak: rozwój nauki i techniki, natura ludzka, możliwość porozumienia się istot inteligentnych czy miejsce człowieka we Wszechświecie. Zadebiutował w 1951 r. powieścią „Astronauci”. Jest autorem takich książek jak: „Solaris”, „Cyberiada”, „Opowieści o pilocie Pirxie”, „Pamiętnik znaleziony w wannie”, „Bajki robotów”. W pewnym okresie był najbardziej poczytnym nieanglojęzycznym pisarzem science fiction. Jego książki są tłumaczone na wiele języków. Był też kandydatem do Literackiej Nagrody Nobla. Książki Lema, opowiadania i pomysły stanowiły podstawę wielu adaptacji filmowych i telewizyjnych Jego nazwiskiem nazwano planetoidę oraz pierwszego polskiego satelitę naukowego.
Cyprian Kamil Norwid - poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, grafik, rzeźbiarz, malarz i filozof.
Urodził się 24 września 1821 r. w Laskowie-Głuchach, zmarł 23 maja 1883 r. w Paryżu.
Uznawany jest za jednego z czterech najważniejszych polskich poetów romantycznych. Autor takich utworów jak: „Bema pamięci żałobny rapsod”, „Fortepian Szopena”, „Moja Piosnka II”, „Do obywatela Johna Brown”, „W Weronie”oraz dramatu „Pierścień Wielkiej Damy”. Stworzył wiele neologizmów do swoich utworów, takich jak: „złotomiodna”, „przyskrzypnąć”, „dopókąd”. Był też autorem kilkunastu obrazów olejnych, z których do dziś przetrwały cztery. Znaczną część swojego życia spędził w Paryżu, żyjąc w nędzy. Twórczość Norwida została odkryta dopiero w okresie Młodej Polski głównie za sprawą Zenona Przesmyckiego „Miriama”. Jego wiersze popularyzowali, śpiewając, m.in.: Czesław Niemen, Budka Suflera, Stan Borys i Przemysław Gintrowski.
Tadeusz Różewicz - polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta,
Urodził się 9 października 1921 r. w Radomsku, zmarł 24 kwietnia 2014 r. we Wrocławiu.
Gdy wybuchła wojna, jako 18-latek wstąpił do Armii Krajowej. Walczył w jej szeregach pod pseudonimem "Satyr". Po wojnie zdał maturę i zaczął studia na Wydziale Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1947 r. ukazał się tom wierszy „Niepokój", uważany za poetycki debiut Różewicza. Był jednym z pierwszych poetów, którzy zareagowali na okrucieństwa wojny nie tylko treścią poezji, ale zmianą jej formy, odrzuceniem romantycznego sztafażu, surowym obrazowaniem. Po doświadczeniach wojny, według Różewicza, niemożliwe było uprawianie poezji takiej jak dawniej. Różewicz pisał bez patosu, jego poezja stała się rzeczowa i konkretna, nazywano ją "poezją ściśniętego gardła". Najbardziej znane jego wiersze to „Ocalony” i „List do ludożerców”., „Jak dobrze”, „Oblicze ojczyzny” Różewicz wraz z bratem Stanisławem tworzył scenariusze filmowe. Jego prochy zostały złożone na cmentarzu przy Świątyni Wang w Karpaczu.
Kardynał Stefan Wyszyński - prymas Polski w latach 1948-1981, mąż stanu, obrońca praw człowieka, narodu i Kościoła, doktor prawa kanonicznego, kaznodzieja, publicysta.
Urodził się 3 sierpnia 1901 r. w Zuzeli nad Bugiem, zmarł 28 maja 1981 r. w Warszawie.
Gdy miał 9 lat stracił matkę. Uczęszczał do gimnazjum im. Wojciecha Górskiego w Warszawie, a następnie uczył się w gimnazjum męskim im. Piotra Skargi w Łomży oraz w liceum Piusa X we Włocławku. Po zdaniu matury wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Podjął studia w zakresie prawa kanonicznego i nauk społeczno-ekonomicznych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1924 roku przyjął święcenia kapłańskie. W czasie II wojny światowej był poszukiwany przez gestapo, więc na polecenie biskupa Michała Kozala opuścił Włocławek. Podjął opiekę duchową nad grupą sióstr i niewidomych dzieci przesiedlonych z Lasek pod Warszawą. Był kapelanem szpitala powstańczego w Laskach, a także kapelanem AK okręgu wojskowego Żoliborz, znanym pod pseudonimem „Radwan III”. 12 maja 1946 na Jasnej Górze, w Częstochowie otrzymał sakrę biskupią. W 1948 roku ojciec Święty Pius XII na konsystorzu w Rzymie mianował biskupa Wyszyńskiego arcybiskupem gnieźnieńskim i warszawskim, a tym samym Prymasem Polski. Ingres w Gnieźnie odbył się 2 lutego 1949. W drodze, jadącego samochodem prymasa, spotkały szykany ze strony milicji, która wielokrotnie go zatrzymywała oraz legitymowała i kontrolowała. Kardynał Wyszyński podjął służbę Kościołowi w czasach wyjątkowo ciężkich. Był internowany przez władze komunistyczne. Przebywał w następujących miejscach odosobnienia: Rychwałd, Stoczek Klasztorny, Prudnik i Komańcza. Przez ponad trzydzieści pięć lat Prymas był pod stałą obserwacją komunistów. Kardynał Wyszyński jest twórcą Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego oraz autorem takich publikacji jak: „Bochen chleba”, „Godność kobiety”,„Zapiski więzienne”. O życiu Prymasa nakręcono filmy; „Prymas. Trzy lata z tysiąca”, „Skrawek nieba”. Jego imieniem nazwano drogę wiodącą z Czerwiennego na szczyt Bachledówki. Kardynał Stefan Wyszyński uważany za jednego z największych Polaków XX w., zwany Prymasem Tysiąclecia.
Konstytucja 3 maja - pierwsza w Europie i druga na świecie nowoczesna spisana konstytucja.
Uchwalona została 3 maja 1791 r. przez Sejm Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego i zatwierdzona przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Autorami konstytucji są Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj. Konstytucja 3 maja była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania wad systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Tekst konstytucji oparty został o tradycje chrześcijańskie, tolerancję i wartości Oświecenia. Jako pierwsza w Europie i druga na świecie Ustawa Rządowa stanowiła dowód głębokiego patriotyzmu oraz zrozumienia spraw obywatelskich i społecznych. Wprowadziła trójpodział władzy, zniosła liberum veto, zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, wprowadziła częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty. Stawiała chłopów pod ochroną państwa, łagodząc nadużycia pańszczyzny. Niestety została uchwalona zbyt późno, by uratować Polskę przed utratą niepodległości. Przez 123 lata rozbiorów przypominała o walce o niepodległość. W 1891 r. Jan Matejko namalował poświęcony jej obraz. Pierwsze obchody Konstytucji 3 maja odbyły się już rok po jej uchwaleniu. Podczas zaborów, w czasie II wojny światowej i w PRL obchody tego święta były zakazane.
Barbara Szewczyk